Door drs Piet Houtman
Het is de klacht over de sociale media in het algemeen. Ze beïnvloeden ons zonder dat wij het in de gaten hebben, en hun macht is veel te groot om democratische controle op te kunnen uitoefenen. Facebook kan nu eenmaal niet worden opgesplitst zodat de helft van je vrienden op de andere site komen te zitten.
Bankrekening
Waar ik weinig over hoor is onze eigen verantwoordelijkheid als consumenten. We worden bestookt met reclame, maar geven wij dan de macht over onze bankrekening uit handen? Beslissen we niet zelf wat we kopen en niet kopen? We staan bloot aan beïnvloeding, maar in hoeverre láten we ons beïnvloeden? De klacht is niet nieuw. Die was er ook al tegen de televisie, in de tijd dat we dat woord nog voluit schreven. En tegen film en bioscoop. En eerder tegen de pers.
‘Wat verkoop je me nu?’
Maar manieren om je ertegen te wapenen zijn ook altijd al ontwikkeld. Scholen ontwikkelden programma’s van ‘begeleide confrontatie’: laat de leerlingen kennismaken met wat er in de wereld te koop is, maar laat de leraar daarover met ze praten. Consumentenprogramma’s vormden het publiek tot een kritische houding met slogans als ‘Wat verkoop je me nu?’ Was het nu wel zo’n goed idee om een tv-toestel in huis te nemen? Daarover werd niet alleen in de begintijd gediscussieerd, maar later opnieuw. Ga na bij jezelf: in hoeverre ben je baas over de knop? Vandaag is de vraag: hoeveel tijd zit je op Facebook, of Twitter, of Instagram?
Waar je hart ligt
Christenen hebben een unieke vorming tot hun beschikking, die ze al bij hun doop meekrijgen: de wapenrusting van God, die hen toerust tot christelijk militair. Trek die aan, zegt de Bijbel. Ga bij jezelf na waar je hart ligt, en waar de zwakke plekken daarin, en voed ook je kinderen daarin op. Daar kunnen we elkaar in steunen. FOMO, fear of missing out, is een duidelijke diagnose; herken de symptomen bij jezelf, en vraag je af wat daar onder zit. Ben je verslaafd? Geef het toe; afkicken is mogelijk.
Censureren
En denk bij de verontwaardiging over Facebook, hun macht en hun verdienmodel en hun sluwheid, ook eens aan het lastige parket waarin ze zitten, tussen de vrijheid die ze de gebruikers bieden en de grenzen die ze moeten handhaven. Denk niet alleen aan de multimiljardair aan de top, maar ook aan de gewone werkers. Zoals de mensen die de inhoud moeten censureren: wat ze voor hun kiezen krijgen, en hoe ze daaraan kapot kunnen gaan.