Want zo werkt het tegenwoordig, iedereen deelt continu foto’s en berichtjes, vooral van dingen die leuk zijn natuurlijk: kijk eens wat ik heb gedaan, kijk eens wat ik heb meegemaakt, kijk eens wat ik heb gekocht, kijk eens hoe leuk ik het heb en met wie. En de volgende keer wil jij er dus bij zijn. Maar dat jaagt je vreselijk op. Het laatste wat je wil is zien dat jouw beste vrienden plezier hebben met anderen terwijl jij er niet bij bent.
Social media
Je zou kunnen zeggen dat FOMO veroorzaakt wordt door alle social media van tegenwoordig. Toch moeten we iets dieper graven. Social media is niet de oorzaak, hooguit een katalysator. Volgens een onderzoek uit 2020 (Barry en Wong) heeft FOMO vooral te maken met een laag zelfbeeld en met eenzaamheid. FOMO komt dan ook in alle generaties voor. Uiteindelijk heeft het vooral te maken met de hoeveelheid social media gebruik. Als jij 50+ bent en je zit de hele dag op je telefoon ga je ook voor de bijl. Zeker als je al wat onzeker bent over jezelf. Wat misschien ook weer een aanleiding is om op social media te zitten: je bent je voortdurend aan het vergelijken met anderen. Maar omdat mensen alleen hun successen delen (feestjes, vakanties, aankopen, nieuwe baan) krijg je geheid het idee dat jij heel veel mist. Wat heb jij een saai leven vergeleken met al die anderen!
Zelfbeeld
Maar als FOMO compensatiegedrag is voortkomend uit een laag zelfbeeld, al dan niet aangejaagd door overdadig social media gebruik, wat dan te doen? Je zelfbeeld wordt gevormd in je jeugd. Factoren die daarop van invloed zijn, zijn aandacht krijgen, waardering ervaren, aardig gevonden worden en bevestigd worden in wat je doet. Of omgekeerd: genegeerd worden, hoge eisen die niet passen bij je leeftijd, een prestatiegerichte sfeer en altijd maar vergeleken worden met anderen. In het eerste geval ontwikkel je zelfvertrouwen, in het tweede geval is de kans groot dat je een negatief zelfbeeld ontwikkelt. Wat zegt de Bijbel eigenlijk over wie je bent? Wat is Gods beeld van jou? Dat mag jouw zelfbeeld beïnvloeden. Dat we bevestiging zoeken bij onze medemensen is op zich niet gek. Wij zijn relationele wezens, zo zijn we geschapen. Van nature zoeken we contact en vinden we het belangrijk hoe anderen naar ons kijken. Maar de zonde is daar ook ingekropen. Mensen zijn niet altijd lief voor elkaar. Mensen kunnen ook heel hard zijn voor elkaar. Mogelijk omdat ze vooral proberen zichzelf overeind te houden. Diep van binnen zijn ze zelf bang en hebben ze bevestiging nodig. In de zondeval zat gelijk al die onafhankelijkheid. De mens kwam op zichzelf te staan. Aan de ene kant is de mens wanhopig op zoek naar bevestiging, aan de andere kant probeert de mens juist sterk te zijn in zichzelf en houdt hij de medemens op afstand. Een cocktail van ellende. Hoe kom je hieruit? Door te luisteren naar wat God over jou zegt in de Bijbel.
JOMO
Op deze plaats een wat concretere afronding van dit artikel. Wie merkt last te hebben van FOMO zou het volgende kunnen doen. 1) Beperk je social media gebruik. Dat is de meest simpele manier om van je FOMO af te komen. De uitdrukking: wat niet weet wat niet deert, is gewoon waar. 2) Accepteer dat je niet overal en altijd aanwezig kunt zijn. Vertrouw erop dat er echt wel weer nieuwe leuke dingen komen. 3) Stel je eigen grenzen en hou je hieraan. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af dat je een aantal momenten per week vrij houdt voor jezelf en wijk daar ook niet van af. 4) Denk niet aan wat je mist maar aan wat je wel doet. En geniet daarvan. Het omgekeerde van FOMO is JOMO, de Joy Of Missing Out. Dus dat je juist blij bent dat je dingen mist. En waarom ben je daar blij mee? Omdat het rust geeft. Je hoeft niet alles. En je hebt je omgeving niet nodig om je goed te voelen. Niet omdat je zo zeker bent van jezelf, maar omdat je zeker bent van God. Je hoeft Gods aandacht niet te trekken, je hoeft niet op te vallen of op bepaalde plekken te zijn. God heeft uit zichzelf aandacht voor je.
Door ds Rutger Heij