Door Jorrit Woudt
Zondag 6 november 2022
21e zondag na Trinitatis
Ga de weg van de kinderen van het licht en onderzoek wat de wil van de Heer is (Ef. 5,8b/10).
Kort geleden fietste ik op een avond door een straat waar aan diverse huizen duidelijk te zien was dat men daar ‘aan Halloween doet’. Enge spookachtige maskers, heksen op bezemstelen, brandende kaarsjes, schaduwen op een schimmig rolgordijn en natuurlijk de bekende Jack-o’-lantern; het uitgeholde pompoen-gezicht. In 2018 bleek dat inmiddels meer dan de helft van Nederland wel iets met Halloween doet. In Groningen, Drenthe, Zeeland en Utrecht, waar men vanouds meer heeft met Sint Maarten (11-11), was dit percentage beduidend lager. Halloween is afgeleid van ‘All Hallows Eve’, de avond voor Allerheiligen. Het vindt zijn oorsprong in de Keltische kalender, waarop 31 oktober oudejaarsavond was. Net als veel gebruiken uit oude godsdiensten (bijv. de kerstboom en het paasvuur) is ook dit ‘gekerstend’; in de 9e eeuw gingen Frankische en Engelse christenen, in lompen gehuld, al bedelend de dorpen langs. In ruil voor een brood beloofden ze de gever een gebed voor zijn overleden verwanten, om hun verblijf in het vagevuur zo kort mogelijk te houden en entree in de hemel te bespoedigen. Wellicht is het langs de deuren gaan (trick or treat) daarop gebaseerd. Ierse en Schotse immigranten namen dit in de 19e eeuw mee naar de Verenigde Staten en daar ontwikkelde het zich voornamelijk tot een commercieel kinderfeest.
Als je die hele heidense horror-handel bekijkt kun je je toch nauwelijks voorstellen dat het ooit als een christelijk gebeuren is ontstaan. Vanuit christelijke kring is er namelijk altijd veel kritiek geweest op Halloween vanwege de sfeer die het ‘feest’ ademt. Terwijl juist in onze kerken de laatste jaren steeds meer aandacht is voor het ‘actief’ gedenken van de overledenen (in kerkdiensten op Eeuwigheidszondag of Oudejaarsavond), iets dat er eerder niet was. Het mag duidelijk zijn dat Halloween zoals we dat nu om ons heen zien totaal haaks staat op ons gedenken van de heiligen die ons zijn voorgegaan. Maar het mag ons wel aan het denken zetten. Hoe staan wij als kinderen van God in ons menselijk bestaan tegenover de realiteit dat er meer is tussen hemel en aarde dan het zichtbare? Spoken bestaan niet. Toch waarschuwt de Bijbel ons dat er wel degelijk een geestenwereld is (Lev. 19,31; 20,6 en 27; Deut. 18,11). De Here Jezus heeft tijdens zijn leven op aarde duidelijk laten zien dat Hij sterker is dan de boze geesten (Matt. 8,16; 10,1; 12,28; Marc. 3,11; 5,8; 9,25; Luc. 4,36; 6,18; 8,2) die dus echt bestaan en aanwezig zijn. In mijn middelbare schoolperiode was er nogal wat te doen over ‘glaasje draaien’. Terecht werden jongeren erop gewezen dat er dingen in het leven zijn waar je maar beter uit de buurt kan blijven. Hoewel Koning Saul een verbod had uitgevaardigd op het bezweren van geesten en het raadplegen van schimmen (1 Sam. 28,3) bezocht hij toch zelf een geestenbezweerster omdat de HEER hem niet antwoordde. Er zijn machten en krachten die sterker zijn dan wij. En daar hebben we tegen te vechten (Ef. 6,12). Wij zijn kinderen van het licht en van de dag. Wij behoren niet toe aan de nacht en de duisternis (1 Tess, 5,5), dus waarom zouden we ons dan inlaten met griezelige dingen in het donker en elkaar aan het schrikken maken? Mag je dan nooit meer in de Efteling naar het spookhuis, waar ik het muziekstuk van vandaag ooit heb leren kennen? Laat ieder bij zichzelf nagaan hoe we ons leven, dat we toch blijmoedig aan God willen wijden, vormgeven en indelen, ook in dat opzicht.
De Danse macabre van Saint-Saëns (1835-1921) is gebaseerd op het gedicht ‘Dodendans’ van Henri Cazalis (1840-1909). Hoe mooi ik deze symfonische muziek ook vind (mede omdat het fragment zich afspeelt in Muziekcentrum Enschede); ik zou alle bewoners van die in Halloweenstijl opgetuigde huizen willen uitnodigen om op Dankdag mee te gaan naar de kerk. God heeft ons namelijk gered uit de macht van de duisternis en ons overgebracht naar het rijk van zijn geliefde Zoon (Kol. 1,13)! Op z’n Twents: da’s pas daankensweerd! Luther mocht dat evangelie herontdekken en daarom: wij geheel anders! Geen ‘trick or treat’, maar ‘dank en leef!’
Klik hier voor het YouTube-filmpje.