Door Fokke Pathuis
Deze week is de Stille Week, waarin Jezus de mond zal worden gesnoerd. Drie jaar heeft hij openlijk de boodschap van het Koninkrijk van God verkondigd. Hij oefende op het gewone volk een grote aantrekkingskracht uit. Maar voor de geestelijke leiders is zijn optreden een doorn in het oog, want tegenover hen neemt hij geen blad voor de mond. Wanneer Jezus voor de viering van het Pesach naar Jeruzalem komt, is voor hen de maat vol. Zijn intocht met ‘Hosanna’-geroep als was hij de Messias, het wegjagen van de veeverkopers en de geldwisselaars van het tempelplein, de discussies met hem waarin zij hun gezicht verliezen. Nu grijpen ze elke mogelijkheid aan om hem definitief monddood te maken.
In de nacht van donderdag op vrijdag wordt Jezus gearresteerd en vastgebonden. Machteloos moet Jezus zich de machtsspelletjes van de geestelijke leiders en de wereldlijke overheid laten welgevallen. Tegelijk kiest hij ervoor om zich niet te verzetten, zich zijn vrijheid te laten ontnemen en zich de mond te laten snoeren. ‘Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet en deed zijn mond niet open. Als een schaap dat naar de slacht wordt geleid, als een ooi die stil is bij haar scheerders deed hij zijn mond niet open,’ (Jes. 53:7).
Zo hangt Jezus aan een kruis. Vastgespijkerd aan handen en voeten kan hij zich niet meer bewegen. Zijn kleren zijn hem afgenomen, openlijk en schaamtevol wordt hij te kijk gezet, volkomen naakt en machteloos.
In het lied ‘Hoe zal ik u ontvangen’ klinkt in het 4e couplet ‘‘k Lag machteloos gebonden: Gij komt en maakt mij vrij! Ik was bevlekt met zonden: Gij komt en reinigt mij!’ Wij associëren die gebondenheid met de schuld van onze zonden, waarvan wij door Christus bevrijd worden. Ook in het klassieke Avondmaalsformulier wordt het lijden en de kruisiging van Christus vooral verbonden met Gods vrijspraak van schuld.
Afgelopen weken las ik het boek ‘Verwondering’ van Marianne van Wageningen. Van binnenuit beschrijft zij wat voor impact seksueel geweld op haar leven heeft. Die vijf minuten dat zij verkracht werd, leidden tot jarenlange schaamte- en schuldgevoelens. Wat mij raakte is dat op het moment dat zij die intense pijn en diepe machteloosheid ervoer en niet in staat was om haar mond open te doen of haar stem te verheffen, het kijken naar het kruis haar daardoorheen hielp. Het kruis, waar zij in al haar eigen naaktheid en schaamte aan dacht, terwijl de dader zijn machtswellust op haar botvierde. Het besef van de naaktheid en de machteloosheid van Jezus aan het kruis was na jaren ook het begin van de troost, die God haar schonk.
De kracht van het kruis op Golgota is niet alleen van betekenis voor de bevrijding van de schuld en zonde die wij tegenover God opgebouwd hebben, maar wil ook letterlijk bevrijden van de schaamte en de effecten van het kwaad dat slachtoffers van (seksueel) geweld is aangedaan.