Zondag 19 februari 2023
Quinquagesima
Ik dwaal rond als een verloren schaap. Zoek uw dienaar, want ik vergeet uw geboden niet (Ps. 119,176).
Door Jorrit Woudt
Doelen van gelijkenissen
In de uiterst handzame Studiebijbel in Perspectief wordt vermeld dat gelijkenissen verschillende doelen kunnen hebben. Ze willen mensen aan het denken zetten (Recht. 9,7-20; 2 Sam. 12,1-7) maar kunnen ook een profetische boodschap doorgeven (Jes. 5,1-7; Ezech. 17,1-18) of onderwijzen (Ps. 78,2-4; Spr. 1,1-6). Zo laat Jezus mensen nadenken over hun houding bij het bidden (Luc. 18,9-14), profeteert Hij over zijn wederkomst (Matt. 25,1-13) en geeft Hij onderwijs over het koninkrijk van God (Marc. 4,30-32) waarbij Hij soms de boodschap verhult voor hen die (nog) geen leerling van Hem zijn (Matt. 13,11-15; Marc. 4,33-34).
Uit het leven gegrepen
De verhalen waren voor mensen van toen ‘uit het leven gegrepen’; er werden vertrouwde beelden en herkenbare voorstellingen gebruikt. Zo ook bij de langste en meest bekend geworden gelijkenis, die van de verloren zoon (Luc. 15,11-32, zie LB 185). Je kunt je afvragen welke zoon daar eigenlijk mee bedoeld wordt, de oudste of de jongste. Jezus vertelt deze gelijkenis namelijk omdat de farizeeën en schriftgeleerden kritiek op Hem hadden: Hij ontving tollenaars en zondaars en hield met hen de maaltijd (Luc. 15,1-2). De jongste zoon brengt die tollenaars en zondaars in beeld; zij kwamen vol berouw naar Jezus toe. De farizeeën en schriftgeleerden moeten echter ontdekken dat zij die oudste broer zijn. Zij zullen moeten inzien dat ze één zijn met degenen op wie zij vol verachting neerkijken. Samen vormen zij Gods volk, kinderen van dezelfde Vader. Ja, bij de vader kun je denken aan God de Vader. Maar ook aan Jezus zelf (Jes. 9,5). In de voorafgaande beelden presenteerde Hij zich namelijk ook al als ‘eigenaar’ van de schapen en de drachmen. En de concrete aanleiding was immers het verwijt dat Hij de maaltijd hield met tollenaars en zondaars!
Eindelijk thuis
In zijn wereldwijd beroemd geworden boek ‘Eindelijk thuis’ schrijft Henri Nouwen (1932-1996) dat wij allemaal verloren zonen en dochters zijn en dat iedereen iets van de oudste èn de jongste zoon in zich meedraagt. Maar dat het wellicht onze roeping is om te worden als de vader. Om geen vragen te stellen, maar zegenend te omarmen en onvoorwaardelijk te vergeven. Dat lijkt toch een onmogelijke opgave? Het doet denken aan Jezus’ woorden ‘Heb uw naaste lief als uzelf’ (Matt. 22,39). Of nog radicaler: ‘Heb je vijanden lief, wees goed voor wie jullie haten’ (Luc. 6,27). Ik beken: ik vind dat echt héél moeilijk. Mijn hart is nog zo vaak vol boosheid en (m.i. terechte) woede, gericht op mensen van wie ik vind dat ze echt verkeerd bezig zijn. Maar Jezus draait zich naar ons toe en kijkt ons aan (Luc. 22,61). Niet met bliksemende ogen vol van vlammende veroordeling. Maar met liefdevolle ogen, waaruit zoveel trouw, barmhartigheid en mededogen spreekt. Wij verklaarden Vader dood (Luc. 15,12), liepen weg en zochten ons geluk elders. Maar Hij offerde zijn eniggeboren Zoon, de erfgenaam (Matt. 21,39). Om ons, verloren zonen en dochters, weer op te zoeken en voor eeuwig in de armen te sluiten.
Beluister hier ‘Safe Forever’ op de YouTube van Remco Hakkert.