Door Anne-Maaike Pathuis
Het is een indrukwekkend en inspirerend voorbeeld van hoe je zorg kunt dragen voor de ouderen en kwetsbaren in de samenleving. Het roept de vraag op, of deze handelswijze navolging zou moeten krijgen in Nederland. Moeten ook wij zo ver gaan in het beschermen van de kwetsbaren in de samenleving? En hoe lang moet je de beschermende maatregelen, die er sowieso al gelden, nog volhouden? Nu we al bijna een jaar proberen om het aantal besmettingen met het coronavirus laag te houden, zodat er genoeg plek blijft in de ziekenhuizen om ernstig zieke patiënten op te vangen, raakt het geduld in de samenleving op.
Dilemma’s
Zelfs een aantal artsen op intensive care afdelingen pleitte er voor om het risico op meer doden voor lief te nemen, omdat de maatregelen te ontwrichtend zijn voor de jongere mensen in de maatschappij. Want de keerzijde van de coronamaatregelen is dat er leerachterstanden bij kinderen en jongeren zijn, dat eenzaamheid en andere psychische problematiek toenemen, en dat er steeds meer achterstanden komen in de reguliere gezondheidszorg. Het kabinet staat voor grote ethische dilemma’s. Het feit dat er binnenkort verkiezingen zijn vergroot het dilemma, omdat er een spanning is tussen mogelijk nodige, maar impopulaire besluiten én de populariteit bij de kiezers. Maar ook in een situatie waar ons geduld op lijkt te raken, moeten we blijven nadenken over wat goed en eerlijk handelen is.
Leven gunnen
Vanuit de Bijbel kun je een aantal ethische lijnen onderscheiden als het gaat om de zorg voor ouderen in een crisis als deze. Naast het grote gebod om God lief te hebben staat het gebod om de naaste lief te hebben – als jezelf. ‘Behandel anderen dus steeds zoals je zou willen dat ze jullie behandelen. Dat is het hart van de Wet en de Profeten’, zegt Jezus in de Bergrede (Matt. 7:12). Jezus’ uitspraak kun je verbinden met het motief van de directeur van het Spaanse bejaardentehuis: zoals jongere en fitte mensen recht hebben op leven en kwaliteit van leven, zo gunnen we dat ook aan onze ouderen. Maar dat betekent wel, zoals nu tijdens de coronacrisis, dat ieder een deel van zijn eigen kwaliteit van leven op moet geven, om bij te dragen aan de levenskwaliteit van anderen. Deze zelfopoffering is niet vreemd aan het christelijke leven: Paulus roept gelovigen op om in navolging van Jezus niet alleen de eigen belangen te dienen, maar ook die van de ander. Zoals Jezus zijn gelijkheid aan God niet vasthield maar zich vernederde als mens en tot in de dood, zo zullen gelovigen ook afstand doen van hun eigen positie en belangen (Fil. 2:4-8).
Alleen samen
Wat betekent het concreet, als we de kwetsbaren en ouderen tijdens de coronacrisis willen beschermen? Ik wil hier niets schrijven over een landelijke benadering – ik hoop en bid dat het kabinet voldoende wijsheid ontvangt om goede besluiten te nemen. Maar als individuele gelovigen kunnen we wel ons steentje bijdragen in de zorg voor onze kwetsbare naasten in deze crisis. Dat kan op verschillende manieren, want ieder mens – de ontvanger én de gever van zorg en bescherming – is weer anders en gaat verschillend om met de crisis. Soms spreek ik ouderen die helemaal niet bang zijn om ziek te worden. Als daar onwetendheid achter zit, kan het goed zijn om bewustzijn voor de ernst van de coronasituatie te creëren. Maar het kan ook zijn dat een oudere of kwetsbare niet bang is om ziek te worden, omdat hij of zij in vol vertrouwen op God de toekomst tegemoet ziet. Zulk vertrouwen mogen we waarderen en aanmoedigen. Soms spreek ik namelijk ouderen die wel angstig zijn om zelf besmet te raken of om door eigen besmetting anderen in gevaar te brengen. In zo’n geval is het goed om respectvol met die angst om te gaan en er aan tegemoet te komen, maar om daarnaast te pogen het vertrouwen op God – ook in deze moeilijke tijd – aan te spreken en te voeden. ‘Alleen samen krijgen we corona onder controle’ is de slogan van de overheid. ‘Alleen samen’ geldt echter niet alleen voor het controleren van het virus, maar ook voor de manier waarop we elkaar als gelovigen, sterker en kwetsbaarder, ondersteunen in deze tijd.